Geven door te sterven

Lieve Oma, wat betekent euthanasie voor jou?’ Deze vraag stelde ik haar in de trein op weg naar de conferentie Maakt het uit hoe je sterft? De andere kant van euthanasie, georganiseerd door de Stichting Wederzijds op 6 oktober 2018 in de Geertekerk te Utrecht. Voor Oma had het concept vele betekenissen en gezichten – mijn begrip van euthanasie was blank. Leeftijd kleurt het perspectief op het thema doodgaan en vraagt van verschillende generaties andere houdingen, zo sprak ook uit de woorden van de sprekers op de conferentie.

Tekst: Roos Naves

De Geertekerk zat vol met mensen uit alle richtingen – geografisch en beroepsmatig. Samen deelden zij de interesse voor de laatste fase van het leven en de betekenis hiervan. Een ieder die ik sprak of hoorde spreken verwees naar de zingeving van het stervensproces en de manier waarop dit proces werd doorlopen.

De verschillende sprekers op de conferentie brachten de wens tot euthanasie samen met het begrip van autonomie en de maakbaarheid van het leven. Velen zien op tegen de aftakeling en de afhankelijkheid die bij het sterven horen. Het gevoel anderen tot last te zijn, maakt de mogelijkheid om eerder te gaan aantrekkelijker. In de boodschap van de conferentie werd echter benadrukt dat het doormaken van het stervensproces tot het laatste moment waardevol is voor diegenen die mogen gaan, maar ook voor diegenen die mogen blijven. Jaap van de Weg, antroposofisch arts, sprak over de zin van het lijdensproces. Met het idee dat er een liefdevolle lichtgestalte na de dood op ons wacht, verandert de uitzichtloze fase van het sterven in een reis naar deze bron van licht. Ingrid Deij, een van de oprichters van Stichting Wederzijds en voor haar pensioen geestelijk verzorger in een hospice, besprak de zin van het sterven voor de naasten. Zij riep op tot het scheppen van een vrije ruimte, een luisterruimte, waarin stervenden en naasten elkaar ontmoeten, zodat de stervende in rust kan gaan. Marie-Hélène van Tol, priester in de Christengemeenschap, beschreef de zin van het sterven voor de omgeving en de mensheid in zijn geheel. Elke ontwikkeling die één mens doormaakt, komt ten goede aan het groeiproces van de mensheid in zijn geheel. Madeleen Winkler, antroposofisch arts, bracht de boodschap van de zin om te vragen. Door te vragen neem je naast de stervende plaats en breng je in de ontmoeting de stervende mens tot rust.

 

Waardevol stervensproces

Voordat ik de Geertekerk binnenstapte, besefte ik niet hoe waardevol het stervensproces ook voor mij en andere jongeren kan zijn. Het werd mij duidelijk dat de laatste fase van het leven om het geven gaat. Diegenen die sterven geven zingeving aan het leven van de mensen die erbij betrokken zijn. De omgeving wordt door hen in staat gesteld om kwaliteiten te oefenen die essentieel zijn voor het menszijn. Het vermogen om je in te leven, mee te voelen en te luisteren zijn zielenkwaliteiten die jongeren in het dagelijks leven nauwelijks oefenen. Jongvolwassenen krijgen weinig de kans om kwetsbaarheid te oefenen. Tijdens het begeleiden van een stervende mag die kwetsbaarheid bestaan.

 

Gedragen worden

In de conferentie klonk de oproep aan (jonge) mensen om je aandacht en inlevingsvermogen, je eigen menszijn in te zetten voor mensen die op weg zijn naar het sterven, zodat de ander zich kan uitspreken. Door te luisteren en je in de stervende te verplaatsen, geef je hem of haar de ruimte om dieper bij zichzelf te komen. Dit gevoel van gedragen worden, het gevoel van troost en harmonie, helpt de stervende in vrede de laatste fase tot de dood te doorlopen. In het sterven schept de oude mens een kans voor de jonge mens om zich te kunnen ontwikkelen. De zingeving van de laatste fase is dus niet enkel voor de mens die gaat, maar ook voor de naasten die blijven. Het is een oefening van liefde krijgen en liefde geven – deze betekenis nam ik mee uit Utrecht. ‘Lieve Oma, zullen we nu verder praten?’

Tijdens de conferentie werd het boekje De andere kant van euthanasie – Maakt het uit hoe je sterft? gepresenteerd, uitgegeven in de serie Gezichtspunten. Stichting Wederzijds wil de stervenscultuur bespreekbaar maken en een positieve kijk op het sterven bevorderen. Hiervoor moeten vele perspectieven aan het woord komen – deze ruimte biedt Stichting Wederzijds. www.wederzijds-stervenscultuur.nl

 

 

Deze artikelen vind je waarschijnlijk ook interessant:

• Als de dood voor sterven Artikel van Marianne de Nooij, priester Christengemeenschap
• Durven we het sterven nog te beleven? Interview met Zoltán Schermann, consultatief antroposofisch arts in Leeuwarden