Vlees of geen vlees?

We eten minder vlees: in 2011 aten Nederlanders gemiddeld 5,7 dagen per week vlees, in 2017 4,8 dagen per week. Waarom? Er zijn ten minste drie gronden waarop iemand kan besluiten om vegetariër te worden. Het is gezond voor Moeder Aarde, goed voor je eigen gezondheid én ‘gezond’ voor je spirituele ontwikkeling. Ook de antroposofische voedingsleer levert op dit punt een paar interessante argumenten.

Tekst: Petra Essink

We leven in een tijd waarin veel mensen, op de een of andere manier, steeds bewuster stappen zetten op het gebied van ‘het spirituele’. In verschillende stromingen, waaronder het Hindoeïsme en het Boeddhisme, wordt een link gelegd tussen het gaan van een spirituele ontwikkelingsweg en een vleesloos menu. Ook in de antroposofie gaat het altijd over spirituele ontwikkeling, oftewel de ontwikkeling van de hele mens, zijn lichaam, ziel en geest. Rudolf Steiner vertelde in zijn voordrachten over de wijze waarop voeding je op die weg kan ondersteunen óf juist tegenwerken.

 

Verankering in jezelf

Over het nut en de werking van vlees vertelde Steiner ons dat vlees een ‘verankering in jezelf ‘ laat ontstaan. Het zou je persoonlijke interesses stimuleren en het spoort aan tot dapperheid, durf en moed. Maar hij ziet ook een keerzijde: vlees eten vertroebelt je blik op de grote spirituele verbanden. Dat komt volgens hem doordat vlees ons zenuwstelsel belast met onverteerbare aan vlees gebonden dierlijke instincten en emoties die we ‘mee moeten sjouwen’. Met een zuiver plantaardig dieet daarentegen ontwikkel je krachten die je zenuwstelsel opfrissen. Hierdoor ga je die grotere verbanden juist beter zien én kun je de samenhang van je gedachten beter beheersen.

Vegetariër worden moet volgens Rudolf Steiner, los van idealistische overwegingen, wel gecombineerd worden met het gaan van een spirituele weg. In een van zijn voordrachten over voeding zegt hij bijvoorbeeld: “Daarom moet een vegetariër zich tegelijkertijd spiritueel ontwikkelen, anders kan hij beter vlees blijven eten.” Hij beweert zelfs dat vegetariër zijn zonder je hiernaast spiritueel te ontwikkelen schadelijk kan zijn: “... het geheugen zou kunnen worden aangetast, bepaalde hersendelen zouden schade kunnen oplopen.” Bij mensen die zich spiritueel ontwikkelen treden volgens hem veranderingen op in het lichaam, waardoor langzamerhand vanzelf een soort afkeer ontstaat van dierlijk voedsel. En als vegetariër hoef je niet bang te zijn dat je je dapperheid en moed verliest als je stopt met vlees eten. Die ontwikkelen zich namelijk – als je eraan toe bent – met hulp van plantaardige voeding des te krachtiger uit je eigen ziel. Zou dat de ‘opgewektheid’ zijn die vegetariërs en veganisten ervaren (zie kader)?

 

Alles op z’n tijd

Maar... er is ook een goede reden om geen vegetariër te worden! Namelijk dat je zo enorm geniet van een gehaktbal, een biefstuk of een stuk verse worst. Aan het begin van de vorige eeuw zag Steiner een algemeen vegetarisme als iets toekomstigs, omdat vlees volgens hem voor veel mensen nog van betekenis is. Een eeuw verder wijzen de cijfers uit dat we gezamenlijk gemiddeld inderdaad een beetje opschuiven richting een plantaardig menu. Ergens op ieders spirituele pad (en lopen we daar niet allemaal op?) krijgt, aldus Steiner, iedereen vanzelf ‘last van’ een afkeer van vlees. Tegen iedereen die soms (of vaak) verlangt naar vlees zou ik willen zeggen: tot die tijd mag je, als je het mij vraagt, met een gerust hart best af en toe smullen van een liefdevol bereid en respectvol geproduceerd biodynamisch (of biologisch) stukje vlees.

 

Goed voor Moeder Aarde

In ons kleine landje lopen en scharrelen in totaal ruim 4 miljoen koeien, 12 miljoen varkens en 87 miljoen kippen rond. Nederland heeft, met gemiddeld 22 landbouwhuisdieren per hectare, de grootste veedichtheid ter wereld. Mede dankzij het wakkerschuddende werk van organisaties als Wakker dier, Greenpeace en de Partij voor de dieren weten we dat onze intensieve (pluim)veehouderij een aaneenschakeling van dierenleed en ecologische misstanden veroorzaakt. Het is een zegen dat steeds meer veehouders omschakelen naar een biologische of biodynamische bedrijfsvoering. Hun dieren mogen naar buiten, hebben voldoende stalruimte, mogen hun hoorns, snavels en staarten houden en krijgen biologisch voer uit eigen land (biodynamisch verzorgde dieren krijgen zelfs voer van eigen land). Al gaat het relatief gezien nog om kleine aantallen, toch worden steeds meer landbouwhuisdieren verzorgd met liefde en respect voor hun eigenheid. Door geen gangbaar geproduceerd vlees te eten weet je zeker dat je geen deel uitmaakt van de genoemde in elkaar grijpende drama’s.

 

Vegetarisch eten is gezonder

Als we op de ervaringsverhalen van vegetariërs afgaan is een dieet zonder vlees gezonder. Ondanks de bedenkingen van voedingswetenschappers die beweren dat een menu met 0 procent vlees op den duur een vitamine B12- en andere tekorten veroorzaakt, geven vegetariërs (en ook veganisten) aan prima zonder vlees te kunnen. Ze voelen zich over het algemeen veel vitaler en opgewekter dan toen ze nog vlees aten.

 

* Op 20 oktober 2017 (toen deze tekst nog net niet bij de drukker lag), maakte Wakker Dier de nieuwste cijfers bekend over de vleesconsumptie in Nederland: daaruit blijkt dat we in 2016 iets meer vlees aten dan in 2015. De dalende vleesconsumptie zet daarmee nog niet echt door…

Meer lezen? Lees de voordrachten van Rudolf Steiner in het boek Menswaardige voeding.

 

Dit artikel verscheen eerder in Antroposofie Magazine 8, december 2017.

Verder lezen: 

- Eet van alle levensprocessen met de schijf van zes
- Waarom Demeterproducten niet in de supermarkt liggen
- Je etherlichaam  - wat is dat eigenlijk?
- Meer artikelen lezen over gezondheid en zorg