In de wolken met Hemelvaart

Hemelvaart is die vrije donderdag die lekker uitloopt in een lang weekend. Een perfecte dag om aan de slag te gaan in de tuin, met heel veel anderen een bezoek te brengen aan de geel met blauwe meubelwinkel en een klusdag bij uitstek. 

Tekst en beeld: Daan Rot 

De bomen zijn weer lekker frisgroen, bloemen fleuren de wereld op, de vogeltjes zijn druk in de weer en zelfs de zwaluwen zijn weer in het land. Het is langer licht en we genieten van de ‘met zonder jas’-dagen. 

Maar waarom zijn we vrij en wat vieren we eigenlijk? Ik schets even een tijdslijn om Hemelvaart goed te plaatsen in de Christelijke feesten; tussen Aswoensdag (de eerste dag van de vastentijd) en Pasen zitten veertig dagen, tussen Pasen en Hemelvaart zitten ook veertig dagen. Omdat Pasen altijd op een zondag is, is Hemelvaart altijd op een donderdag. Aswoensdag, Pasen en Hemelvaart vormen samen een eenheid. Hemelvaart is het afsluitende feest van de Paascyclus. Tien dagen na Hemelvaart is het Pinksteren. Ik leerde de kinderen ‘AsPaHePi’ als ezelsbruggetje! As(woensdag)Pa(sen)He(melvaart)Pi(nksteren) Ze weten nu precies welke feesten wanneer zijn en de bijbehorende verhalen worden vanaf nu op volgorde verteld. AsPaHePi is ons nieuwe jaarfeestenwoord. 

Met Pasen herdenken we dat Jezus is gestorven en uit de dood is opgestaan. Hij verschijnt in de periode tussen Pasen en Hemelvaart aan zijn leerlingen om hen te onderwijzen. Op Hemelvaart toont Jezus zich voor de laatste keer aan zijn discipelen. Hij zegent hen en geeft hen de opdracht om op zendingspad te gaan en stelt hen gerust door Heilige Geest aan te kondigen die altijd bij hen zal zijn en hen zal bij staan. De discipelen zien hoe een wolk hem opneemt en Jezus zich bij zijn Hemelse Vader voegt. Met Pinksteren daalt de Heilige Geest uit de wolken neer.  

 

Dauwtrappen 

In de wolken zijn, een hemels gevoel, blij en gelukkig zijn ... dan zie ik al snel een dansend kind op blote voeten in het gras. Een oud gebruik op Hemelvaart is dan ook het dauwtrappen. Oorspronkelijk een onderdeel van het meifeest in de voor-Christelijke tijd waarbij de Germanen de wederopbloei van de natuur vierden. Dat gebeurde niet bij het krieken van de dag. Al om drie uur ‘s nachts stond je op om op blote voeten in de Heilige Wouden te wandelen, te dansen en te zingen om de voorvaderen te eren. Dit zou een magische en helende werking hebben. Dit gebruik houdt weer verband met de latere processies van de Katholieke kerk. 

In de negentiende eeuw trok men in Amsterdam de stad uit en de velden in met lekkers voor onderweg; rozijnen, vijgen, krakelingen en een straffe borrel. Het was een vroege wandeling, want men zat om negen uur weer keurig in de kerk voor de mis. In Rotterdam moesten de langslapers trakteren op Hemelvaartbollen. 

Wij doen niet ieder jaar aan een potje dauwtrappen, de kinderen zijn inmiddels langslapers. Er worden genoeg natuurexcursies en wandelingen georganiseerd, maar we gaan er liever gewoon met ons zessen en de hond op uit voor een tocht door het bos, over het strand of we trekken de polder in. We gaan op zoek naar paardenbloemen om de pluizenbollen weg te blazen en ik steek een bellenblaas in mijn zak. De bellen maken een symbolische hemelvaart en we worden vanzelf stil. Het dauwtrapontbijt is dan meestal een dauwtrapbrunch geworden. En als heuse Rotterdamse langslapers, kunnen de Rotterdamse Hemelvaartbollen niet ontbreken. We maken een extra portie van het deeg om traditioneel ook wat bollen uit te delen. 

 

Rotterdamse Hemelvaartbollen 

 Ingrediënten voor ongeveer 9 bollen 

• 40 gram verse gist of  2 zakjes droge gist 
• 4 eetlepels lauwe melk plus 2 dl melk 

• 500 gram bloem
  (eventueel 2/3 tarwe en 1/3 roggebloem) 
• 10 gram zout 
• 20 gram basterdsuiker 
• 50 gram boter 
• 300 gram rozijnen 

• 100 gram krenten 
• Theelepel kaneel 
• Ei

 

Werkwijze: 

Meng 40 gram verse gist (of 2 zakjes droge gist) met 4 eetlepels lauwe melk.  

Neem 500 gram bloem (eventueel 2/3 tarwe en 1/3 roggebloem) en meng deze met 10 gram zout en 20 gram basterdsuiker.  

Maak een kuiltje in de bloem. Smelt 50 gram boter en voeg dit toe samen met de aangemaakte gist en doe er geleidelijk 2 dl melk bij. Kneed het gistdeeg goed door tot het een soepel geheel is geworden.  

Laat het deeg afgedekt op een warme plaats een half uur rijzen. 

Was 300 gram rozijnen en 100 gram krenten en laat ze goed uitlekken. Kneed het deeg opnieuw door. Doe er een theelepel kaneel bij en kneed de rozijnen en de krenten goed door het deeg.  

Laat het deeg nogmaals een kwartiertje afgedekt, op een warme plaats rijzen. 

Maak bolletjes van ongeveer 125-150 gram. Beboter een bakblik, verdeel er een beetje bloem in en klop de losse bloem er uit.Leg de de bollen op het bakblik.  

Druk de bollen een klein beetje plat. 

Laat de bollen nog een kwartiertje narijzen.  

Bestrijk de bollen met het losgeklopte ei en zet het bakblik in een een zeer hete oven (240°C) 

Bak de Hemelvaartbollen in 15 minuten bruin en gaar.  Eet ze met boter en stroop! 

Daan Rot is moeder van vier kinderen op de vrijeschool en getrouwd met muzikant Jan Rot. Ze blogt op maandagdaandag.nl en schreef samen met Lisa Wade twee toegankelijke boeken over de jaarfeesten, getiteld 'Het Hele Jaarfeesten'.

Dit artikel verscheen eerder in Antroposofie Magazine in maart 2020. 

 

 Verder lezen:

- Dauwtrappen met Hemelvaart 

- De verbindende kracht van Pinksteren

- Bekijk ons archief met artikelen over de jaarfeesten