Aarde droeg het in haar schoot

“Samen een spreuk zeggen voor je met de maaltijd begint, brengt even een verstild moment. Dat vind ik erg prettig,” zegt Margit Beukman, moeder van twee kinderen (6 en 9 jaar). “En het is een handig middel om samen met eten te beginnen. Anders heeft onze zesjarige zoon zijn bord al leeg als ik nog moet opscheppen.”

Tekst: Hester Anschütz
Illustratie: Kit Le Large

Voor gezinnen met kinderen op de vrijeschool of die bekend zijn met de Christengemeenschap is de tafelspreuk een zeer vertrouwde en ongelofelijk vaak gebruikte spreuk. Christian Morgenstern was een goede bekende van Rudolf Steiner. Mogelijk verklaart dat het, maar of Morgenstern deze spreuk serieus bedoeld heeft, is niet bekend. Mogelijk was het een van zijn grappige versjes, die hij vaak speciaal voor kinderen schreef. Hij schreef ook prachtige serieuze gedichten en spreuken, veelal geïnspireerd door de antroposofie. Op scholen en in verzorgingshuizen zeggen ze er vaak nog twee regels bij: Ook de mensen niet vergeten / Die bereiden ons het eten. Het verhaal gaat dat deze later zijn toegevoegd door 'boze moeders'. Margit Beukman vindt het mooi om de krachten in de natuur voor ons voedsel te bedanken. “Het is fijn om voor het eten even stil te staan bij wat er op ons bord ligt.” Nienke en Joris van Nieuwburg zeggen met hun vier kinderen (5, 4, 2 en 1 jaar) ook deze tafelspreuk. “Voor ons is het een vast ritueel, dat we met oprechte aandacht proberen vorm te geven. We doen ons best om de spreuk niet op te dreunen, maar zo veel mogelijk met betekenis te zeggen. Vaak zingen we de tekst ook, dat vinden zeker onze jongsten erg mooi. Als je iets al zingend doet, geeft dat kinderen een vanzelfsprekende bedding om in mee te bewegen.”

Een spreuk kan als terugkerend ritueel voor kinderen een hulp zijn om de overgang van de ene activiteit naar de andere te maken. Een ritueel is een terugkerende handeling, die je altijd op hetzelfde moment van de dag herhaalt met een vast verloop van de handeling. Juist het vertrouwde ervan geeft kinderen structuur en houvast. Dat werkt voor volwassenen natuurlijk op dezelfde manier. Daarbij is het een fijne onthaastingsmethode. Wie zit er tegenwoordig nog met vrienden bij elkaar en luistert aandachtig naar een mooie tekst, die een van de aanwezigen rustig opzegt? Een tafelspreuk brengt een moment van rust en laat ons stilstaan bij een gevoel van dankbaarheid, wat het tempo waarmee we eten en zo ook de vertering van ons voedsel ten goede komt.

 

Het origineel in het Duits:
Spruch vor Tisch
Erde die uns dies gebracht,
Sonne die es reif gemacht,
Liebe Sonne, liebe Erde
Euer nie vergessen werde.

Bron: Christian Morgenstern, Werke und Briefe, Band III -
Humoristische Lyrik, 1990

Bronnen
• Spreuken voor diverse gelegenheden: spreuken.antrovista.com/overzicht-kinderspreuken.html
• Brigitte Barz, Mit Kindern beten (Stuttgart, 1995)
• Michael Bauer, Christian Morgensterns Leben und Werk
(München, 1933)

Dit artikel is gepubliceerd in Antroposofie Magazine nr 1, maart 2016. 

 

Ook interessant: 

 

Artikel over kerstspreuk: je binnenste stralend houden