Een spreuk is ‘een beetje bidden’
Elke dag gaat de zon weer op. Een wonder, waar we nauwelijks bij stilstaan, maar desalniettemin een wonder. Met een ochtendspreuk kun je je dagelijks even bewust zijn van dit wonder en van de nieuwe dag die voor je ligt. Kleuterjuf Madeleen van Tienhoven doet dit met haar kleuters. “Met de ochtendspreuk zet ik een sfeer neer waarin ik de kinderen meeneem, maar ik moet er wel met mijn aandacht bij zijn, anders werkt het niet.”
Tekst: Hester Anschütz
Illustratie: Kit Le Large
“Ik zong dit zelf al als kleuter op de vrijeschool,” zegt Madeleen van Tienhoven. Ze werkt al tien jaar op vrije kleuterscholen en heeft sinds vijf jaar een eigen kleuterklas in Heerlen. “Je kunt deze spreuk spreken of zingen, met een gebarenspel. Zingen geeft een andere sfeer en een ander element aan de spreuk, waardoor hij dieper bij het kind doorwerkt, en de gebaren helpen bij kleuters om hun aandacht te vangen. Kleuters leren door te doen; als je hun han-den niet aanspreekt, dan ben je gewoon een niveau kwijt,” aldus Madeleen.
Zomerse zon
De kleuters zitten elke ochtend in de klas op hun stoeltje in een kring, als de dag met het vaste ritueel begint. “Ik zing eerst een liedje van het seizoen, gevolgd door ‘Stralend stijgt de zon omhoog’,” vertelt Madeleen. “In de zomer gaat de spreuk over een wereld die de kleuters buiten ook zien, waar de zon veel aanwezig is. Als het winter wordt, schakel ik over op een andere ochtendspreuk, gericht op de wintertijd, waarin onze aandacht meer naar binnen keert. De wissel is meestal rond Michaël en dan weer met Maria Lichtmis.”
Madeleen merkt hoe sterk de kinderen reageren op haar innerlijke aandacht tijdens het zingen van de spreuk. Als ze de spreuk zegt omdat het er nu een-maal bij hoort en ze niet haar aandacht er vol bij heeft, dan ziet ze de aandacht bij de kinderen ook verslappen. “Als ik de spreuk belangrijk vind, hem graag zing en weet waarom ik dit doe, dan pakken de kinderen het op. Dat werkt heel sterk door.”
[tekst loopt door onder afbeelding]
Een beetje bidden
“Voor mij is de ochtendspreuk een beetje bidden en de kinderen nemen dat mee. Maar misschien komt dat ook omdat ik aan een kerk verbonden ben. Mogelijk ervaar ik hierdoor een ander element in een spreuk dan anderen.”
De ochtendspreuk is niet de enige die Madeleen in de kleuterklas gebruikt. Ook bij de maaltijd hanteert ze een vaste spreuk. “En bij het fruithapje zeg ik een grappig versje, maar dat vind ik iets anders dan een spreuk. Bij een spreuk spreek je iets diepers aan, zoals bij deze ochtendspreuk. We hebben het daarin over de zon en hoe die op ons straalt. Hiermee spreek je de natuur aan en daardoorheen de hele geestelijke wereld: Christus, de engelenwereld en de natuurwezens. Daar heb je heel even aandacht voor.”
Waar de ochtendspreuk oorspronkelijk vandaan komt en wat er eerder was, de tekst of de melodie, is lastig te achterhalen. Het enige dat bekend is, zijn de componist, H. Sweers, en de auteur, E. S. van Goudoever. Je kunt de spreuk nalezen op: spreuken.antrovista.com/stralend-stijgt-de-zon-omhoog.html
Dit artikel is gepubliceerd in AM 2, juni 2016.