Merijn Tinga’s strijd tegen plastic soup

Surfplanken in alle soorten en maten begeleiden hem op zijn levensweg. Merijn Tinga (1972) is bioloog, multidisciplinair kunstenaar en bekend als de ‘Plastic Soup Surfer’. Zo bouwde hij om aandacht te krijgen voor het plastic zwerfafval in zee, een surfboard van plastic flesjes waarmee hij in negen uur van Scheveningen naar Engeland kitesurfte. Zijn uiteindelijke streven is anderen te inspireren: “Leef je overtuigingen na, kijk verder dan geld en ga doen wat je belangrijk vindt.”

Tekst: Arianne Collee
Beeld: Michiel Wijnbergh

“Er komt jaarlijks negen miljard kilo plastic afval in zee terecht en daar gaan elk jaar een miljoen zeevogels en 100.000 zoogdieren aan dood. Er moet dus iets gebeuren. Ik wil bewustzijn creëren. De zee is de enige wildernis die we nog in Nederland hebben. In februari heb ik een petitie aan de Tweede Kamer aangeboden, in de hoop dat de politiek zorgt dat er statiegeld op Petflesjes komt en er daardoor 80 tot 95 procent minder Petflesjes als zwerfvuil in het milieu belanden weggegooid worden. Zoals het ernaar uitziet, gaat dat statiegeld er komen.”

Merijn werd geboren in Leeuwarden, maar bracht zijn jeugd tot aan de middelbare school in Afrika (Lesotho, Tanzania) en Curaçao door. Zijn vader leerde hem surfen toen hij acht jaar was. “Ik woonde samen met mijn moeder, mijn vader - die ontwikkelingsarts was – en mijn broertje op Curaçao in een huis aan het water. Ik werd daar blijkbaar zo door aangetrokken dat ik soms voor schooltijd – met mijn schooltas al op mijn rug – nog even het water op ging met de surfplank.” Surfen heeft nog altijd een centrale plek in het leven van Merijn. Maar, anders dan vroeger, zet hij zijn sport nu in als kunst ten behoeve van een maatschappelijk doel: “Ik beschouw de ‘Plastic Soup Surfer’ als een alter ego, het board als een kunstwerk en de expedities die mijn alter ego maakt ‘performance art’. Mijn boodschap is eenvoudig en roept op tot actie.”

Keerpunt
Mocht je denken dat Merijn zijn doelen altijd scherp voor ogen had, dan heb je het mis. Tot zijn 28^e maakte hij vooral negatieve keuzes: “Ik ging biologie studeren omdat dit een van de twee studies was die overbleef na het afstrepen van wat ik niet wilde.” Reislustig als Merijn was, ging hij geen maritieme biologie – zijn voorkeursspecialisatie – doen, omdat die faculteit vlakbij zijn ouderlijk huis in Haren was. Hij toog naar Leiden omdat ‘ie dan toch dicht bij de zee kon zijn.
Na zijn studie afgerond te hebben, ging Merijn op zijn 25^ste met groot enthousiasme aan de slag als leraar biologie. Binnen korte tijd werd hij sectiehoofd: “Wat ik ook doe, ik ga er altijd voor. Maar ik had het snel weer gezien. Ik had steeds minder te ontwikkelen in het omgaan met de groepen. Toen heb ik mijn vaste baan opgezegd. Ik was 28 jaar en besloot een half jaar op het strand te gaan zitten en veel te surfen! Het kitesurfen was net in opkomst en ik ben met een kitesurfboard naar Marokko gefietst – fietsen was het goedkoopst. Ik gaf al mijn zekerheden op: mijn baan, vriendin, mijn huis. En hoopte dat ik bij terugkomst zou weten wat ik wilde met mijn leven.”

Merijn werd tijdens zijn reis naar eigen zeggen ‘een halve zwerver’: “Die tocht maakte me naakt, die trok alle ballast van me af. Het was zwaar, maar ik vond elke keer weer een manier om mezelf te motiveren. Zo fietste ik dagenlang door de regen in Noord-Spanje. Soms zat ik, na een nacht in een natte slaapzak met klamme kleren aan, huilend op de fiets. Maar de omstandigheden braken me niet. Ik zette door en bereikte mijn doel.”

Vertrouwen
Het was Merijns eerste bewuste positieve keuze in zijn leven: “Ik werd deze keer niet geleid door wat er van me verwacht werd. Die reis gaf me het vertrouwen gegeven dat ik zonder zekerheden toch verder kan. Sindsdien leef ik mijn overtuigingen na. In Marokko besloot ik kunstenaar te worden.” Bij terugkomst gaat Merijn musiceren en schilderen. In 2003 start hij - samen met een vriend - een project waarin ze ’s nachts de kilometerpalen op het strand tot sculpturen transformeren. De zee blijft trekken… En als hij in 2009 na het overlijden van zijn vader zijn zeilschip erft, besluit hij vijf maanden te gaan zeilen, wat hij combineert met een kunstproject: “Er hing een camera in de mast. Per dag maakte ik zes foto’s. Zo konden anderen onze tocht volgen.”
De aanleiding voor deze tocht was zijn vaders droom om rond Engeland te varen: “Mijn vader had bedacht om na zijn zestigste minder te gaan werken en meer te gaan zeilen. Ik heb die zeiltocht allereerst als eerbetoon aan mijn vader gemaakt. Met vrouw en dochter van twee jaar. Onderweg kwamen we mensen tegen met schepen van een half miljoen die het fantastisch vonden dat we er zomaar vijf maanden tussenuit gingen. Maar het is gewoon een kwestie van doen.” Het resultaat van deze expeditie – opnieuw een fysieke uitdaging, net als het fietsen naar Marokko – was dat Merijn afscheid nam van de kunst om de kunst: “Ik besloot mijn stem te richten op maatschappelijke onderwerpen. Wat moet ik tegen mijn dochter zeggen als ze straks op haar 18^e vraagt wat mijn bijdrage aan mijn omgeving was geweest?”

Inspiratiebron
Merijns drive en passie herleidt hij tot het gezin waarin hij is opgegroeid: “Er werd bij ons thuis altijd gewerkt. Mijn ouders waren idealisten. Ze leerden me dat er meer is dan jijzelf en dat je voor je omgeving moet zorgen. Mijn vader had zijn idealen hoog in het vaandel staan. Hij koos niet voor een comfortabel bestaan als arts, maar gaf zijn leven aan een klein ziekenhuis in Afrika. Hij zag het als zijn plicht om iets voor anderen te doen en was oprecht blij dat hij belasting mocht betalen. Mijn vader was op een goede manier een gepassioneerd mens. Ik heb meegekregen dat het uitmaakt wat je doet. Ik leidde als leraar met een vaste baan een comfortabel leven, maar niet gelukkig. Wij wonen nu in een klein oud huisje, maar als je met je gezin op tien vierkante meter op een schip heb gewoond, ontdek je hoe weinig je eigenlijk nodig hebt.”

Alles komt samen
In de Plastic Soup Server Campagne in 2014, kwamen de verschillende rode draden in Merijns leven samen: zijn surfsport en liefde voor de zee, zijn biologie-achtergrond, kunstenaarschap en maatschappelijke focus. Door het succes ervan en het gevoel op deze manier het verschil te kunnen maken, staan vanaf dat moment meer van Merijns projecten in het teken van de plastic soep in zee. Hij maakte met zijn vrouw, dochter van inmiddels zeven jaar en zoon van vier, in 2015 opnieuw een lange zeiltocht naar Helsinki. Als ‘de Plastic Jagers’ verzamelden ze onderweg plastic en maakten educatieve vlogs voor basisscholen.
Het ‘ondernemen’ wordt steeds belangrijker in zijn werk: “Als kunstenaar wil ik de beschouwer prikkelen om tot een gedachte of oordeel te komen. In mijn laatste projecten laat ik de beschouwer niet meer vrij. Ik heb geleerd om mijn overtuiging en doel heel concreet te maken. En dat is nodig, want het is David tegen Goliath. Met mijn surfboard als wapen moet ik het opnemen tegen frisdrankmaatschappijen.”

Verleiden
Merijns nieuwste project is volop gaande. Op 1 juni is hij vertrokken en supt hij de Rijn af, van de bron tot aan de monding, 1400 km in vier weken. Het high-tech-board waarmee hij zich verplaatst is deze keer ontwikkeld door de TU Delft. Onderweg probeert hij het plastic afval dat hij tegenkomt te herleiden tot de producent ervan. Die zal hij via een deurwaarder met een exploot in zijn hand, aanspreken. “Zo dwing ik topmensen om het probleem serieus te nemen. We moeten af van die lineaire manier van produceren en naar een circulaire economie. Producenten moeten verantwoordelijkheid nemen en consumenten via statiegeld ‘verleiden’ om plastic spul terug te brengen.”

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in AM06, juni 2017.

Meer levensverhalen lezen?
- De escaperooms van Victor van Doorn

- Componist, dirigent en cultureel ondernemer Merlijn Twaalfhoven

- Hoe haalt Nicolien Sauerbreij het maximale uit zichzelf?